در همین نزدیکی‌ها زنانی زندگی می‌کنند که به‌خاطر نبود همسر در کنارشان، عنوان «سرپرست خانواده» را به دوش می‌کشند و کسی نیست که نداند در کنار سنگینی این عنوان، سنگینی چیزهای دیگر هم بر دوششان است. اصلا برای همین است که اکثر این زنان بسیار تکیده و خسته‌اند. زندگی با تمام سنگینی‌اش، خود را به این زنان تحمیل کرده‌است.
اکثر زنان سرپرست خانوار که هرکدام به دلیلی به این وضعیت رسیده‌اند، برای امرار معاش و ادامه زندگی فرزندانشان به سراغ کار می‌روند. برای آنان کار کردن یک تفریح نیست، یک اجبار است، اجباری سخت و طاقت‌فرسا. این زنان و در پاره‌ای موارد دختران، زمانی خود را خوشبخت می‌بینند که کاری ثابت با حقوقی حداقلی و سرپناهی برای زندگی داشته باشند.
قانون درباره زنان سرپرست خانوار چه می‌گوید؟
در قانون اساسی برای حمایت از این زنان، اصولی در نظر گرفته شده است. اصل 21 و 29 قانون اساسی دولت را موظف به بیمه خاص بیوگان، زنان سالخورده و بی‌سرپرست کرده است. در اصل 29 قانون اساسی نیز برخورداری از تأمین اجتماعی برای این زنان، به عنوان حق مطرح شده است.
در این اصل اشاره شده است که تامین و حمایت این زنان از محل درآمدهای عمومی و درآمدهای حاصل از مشارکت مردم خواهد بود. اما بیکاری 82 درصد از زنان سرپرست خانوار چیز دیگری می‌گوید و شاید نشان از نادرست اجرا شدن این قوانین داشته باشد. در سرشماری‌های ابتدایی در کشور، تنها 5/6 درصد از زنان، سرپرست خانواده اعلام شدند. این رقم در سال 90 دوبرابر شده است.
منصور قشمه معاون حقوقی و امور مجلس کمیته امداد نیز گفته است:در سال 85، 6.5 درصد زنان سرپرست خانوار بودند. این آمار در سال 91 به 12.5 درصد رسید و براساس پیش‌بینی‌ها در سال 95 به 15 درصد خواهد رسید.
زنان فقیر، زنان کوچک!
مشاور امور زنان کمیته امداد امام خمینی(ره) گفته است سن زنان سرپرست خانوار کاهش یافته و سن طلاق به مرز 20 تا 24 رسیده است. «آذر اسماعیلی» گفته است: حدود دو میلیون و 563 هزار زن سرپرست خانوار در کشور وجود دارد که بیش از یک میلیون آنها(40 درصد) تحت حمایت کمیته امداد هستند. طبق گفته اسماعیلی 49.94 درصد این زنان در شهر و 50.6 درصدشان در روستا زندگی می‌کنند. 81 صد این زنان به علت فوت همسر، 13.28 درصد به علت طلاق و بقیه نیز به دلایلی از قبیل از کارافتادگی و معلولیت سرپرست خانواده، مهاجرت و یا مفقود شدن همسر تحت پوشش این نهاد درآمده‌اند.
اسماعیلی گفته است : میانگین سنی 14 درصد زنان سرپرست خانوار تحت حمایت کمیته امداد بین 21 تا 40 سال، 12.5درصد بین 41 تا 50، 17درصد بین 50 تا 60 است و 36 درصد نیز بیش از 71 سال است. نکته مهم اینکه 50 درصد از زنان سرپرست خانوار در 50 سالگی و به اجبار سرپرست خانواده‌شان را به عهده گرفته‌اند. این درحالی است که وضعیت اقتصادی و تحرک اجتماعی این زنان، نسبت به مردان ضعیف‌تر است و کمک بیشتری نیاز دارند.
از آن دو میلیون و 563 هزار نفری که سرپرست خانوار هستند تنها 18 درصدشان شاغلند و 82 درصد بیکارند. شهیندخت مولاوردی، معاون رییس‌جمهوری در امور زنان و خانواده با اشاره به آمار رو به رشد طلاق در کشور پیش‌بینی می‌کند در سال‌های آینده آمار زنانی که به دلیل طلاق سرپرست خانوار می‌شوند افزایش پیدا کند. مشاور امور بانوان کمیته امداد امام خمینی(ره) گفته است حدود 16 هزار نفر از زنان سرپرست خانوار سنی زیر 20 سال دارند.
لایحه حمایت از زنان چه شد؟
اواسط اردیبهشت ماه امسال ملاوردی معاون رییس جمهور اعلام کرد که لایحه حمایت از خانواده تقدیم دولت شده است. این لایحه موضوعاتی مانند، بیمه، معافیت از مالیات، تسهیل در استخدام، مسکن، مهارت‌آموزی، هدایت تعاونی‌ها به سمت مشاغل خانگی و... را شامل می‌شود. طبق گفته ملاوردی مقدمات این لایحه در دولت قبل انجام شده بود و پس از بررسی مجدد و لحاظ تمامی جنبه‌های مورد نیاز برای حمایت از زنان سرپرست خانوار این لایحه تهیه شده است. کارشناسی‌های لازم در سازمان تامین اجتماعی در حال انجام است و پس از تکمیل این لایحه به مجلس شورای اسلامی تقدیم خواهد شد. اما با گذشته قریب به دوماه هنوز اتفاقی نیفتاده است.
بیمه‌ای که به جایی نرسید
طرح بیمه زنان خانه‌دار در سال 1380از سوی دولت هفتم کلید خورد و قرار بود تمام بیست میلیون زن خانه‌دار در ایران بیمه شوند. اما بعد از فراز و فرودهای فراوان این طرح به دلیل کمبود بودجه به بیمه زنان سرپرست خانوار تبدیل شد.
اواسط دی ماه سال گذشته این طرح تصویب شد و طبق گفته معاون رفاهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قرار بر این شد که این طرح اجرایی شود. اما همچنان این بیمه اجرایی نشده است. او گفته است هر سال این موضوع در قانون بودجه در نظر گرفته می‌شد بدون اینکه زمینه اجرایی پیدا کند.
نظر شورای نگهبان بر این بود که باید به صورت قانون دایمی شود. اما همچنان اتفاقی نیفتاده است.
او گفته هم‌اکنون در ماده 27 قانون برنامه پنجم توسعه به‌صورت بیمه‌های چندلایه و در چارچوب نظام تامین‌اجتماعی آماده شده است و درحال حاظر منتظر اعلام نظر کارشناسی تامین اجتماعی هستیم.
او اجرایی شدن این طرح را در گروهی مساعدت تامین اجتماعی دانسته است. لایحه حمایت از زنان سرپرست خانوار و طرح‌هایی از این دست، طرح‌های جذابی هستند که تا اجرایی نشوند مثل شیرین کردن دهان با حلوا حلوا گفتن است! اگر دولت قرار است کاری کند باید برای این زنان بیمه و شغل ایجاد کند که از حداقل امکاناتی است که می‌توان به آنها اختصاص داد. |