قلیان از قهوه خانه ها جمع می شود ، اما پیک موتوری می آورد ، همراه می شود ، مردم خودکفا می شوند !

هر روز درباره اش بد می گویند و بد می نویسند، حتی کار به جایی رسیده که 4 هزار پزشک نامور، به بالاترین مقام اجرایی کشور نامه نوشته اند تا شرش را کم کنند ولی افسون قلیان، همچنان قربانی می گیرد.

امید سلیمی بنی: از زمانی که رئیس اتحادیه قهوه خانه داران تهران در مقام شکایت از مصوبه منع عرضه قلیان در اماکن عمومی، به رئیس جمهور وقت و دیوان عدالت اداری عریضه نوشت تا امروز، نزدیک به 4 سال می گذرد. هر چند این مصوبه، ملغی نشد و همچنان سرنوشت آن دستخوش کش و قوس است، ولی از آن روز تاکنون، چیزی که مشخص است، دود و دم قلیان بیشتر و بیشتر به کام و ریه مردم می رود.

قلیان‌هایی برای مشتریان شمال تا جنوب

اما در بسیاری از شهرها، قلیان خانه ها جمع شده اند. حالا یا به قهر و غلبه دولت یا به اختیار خود قهوه خانه داران، چنان که در کردستان، همین هفته، یک قهوه خانه دار باسابقه، قلیانهایش را شکست تا به مردم بفهماند دیگر حاضر نیست از طریق بیمار کردن همشهری هایش پول دربیاورد.

ولی در برخی از شهرها، از جمله تهران؛ مورد عجیب قلیان، شکل و وضع دیگری پیدا کرده است. برخی قلیان سراها، تازه شکل گرفته اندو صد البته فروش خوبی دارند و مدل های جدید عرضه قلیان هم مد روز شده است، قلیانهایی که با تلفن سرو می شود و قلیانهای همراه (پرتابل).

سرو تلفنی قلیان، چیز جدیدی نیست. همانطور که می توان دیزی و پیتزا و چلوکباب با تلفن سفارش داد، قلیان را هم می توان تلفنی خبر کرد. فقط کافی است شماره ای از قهوه خانه ای که قلیان سیار دارد، بلد باشید و آشنایی داده باشید، بعد، با یک تلفن، قلیان در خدمت شماست.

نرخ این سرویس هم مانند انواع دیگر سرویس های سیار، بسته به کیفیت کالا و زمان استفاده متفاوت است. به طور کلی، قلیان را بر حسب نوع تنباکو، محل عرضه و سرویس های جانبی تقسیم بندی می کنند.

چند می گیری خفه م کنی؟

در محلات پایین شهر، انواع مختلف قلیان خوانسار با تنباکوی ایرانی، 3 تا 5 هزار تومان قیمت دارد. البته بسته به نوع سرویسی که عرضه می شود، قیمتها فرق می کند. از جمله دادن دو چای، همراه با هر قلیان پای ثابت هر پرس داغون کردن ریه هااست. در قهوه خانه هایی که در تهران، عموما جنوب محور غرب به شرق پایتخت یعنی خیابان انقلاب قرار گرفته اند، هر وعده قلیان میوه ای بین 4 تا 7 هزار تومان قیمت دارد که بسته به تنوع تنباکوها و خدمات جانبی از جمله دادن یک یا دو چای با هر پرس قلیان، قیمتها اندکی بالا و پایین می رود. برخی از تنباکوها مانند زغال اخته، قیمت بیشتری دارند و چون از انواع قاچاق استفاده می شود، تا دو برابر قیمت معمول هم از مشتری مطالبه می شود.

مشتریان این قهوه خانه ها، عموما کسبه خرده پا، کارگران و صاحبان مشاغل یدی هستند و عموما بیشتر از این، توان پرداخت هزینه قلیان را ندارند. رفتن به قهوه خانه، دیدار آشنایان و دوستان و دود گرفتن و چای نوشیدن، بخشی از اوقات عصرگاهی آنهاست که باعث می شود چون در این عادت مداومت دارند، خیلی تمایل به پرداخت مبالغ بیشتر نداشته باشند.

در مناطق مرکزی تهران، قیمت ها از 20 هزار تومان شروع می شود. البته در این مناطق، قلیان خوانسار (غیرمیوه ای) کمتر پیدا می شود و بیشتر تنباکوهای عربی معسل و طعم دار، سرو می شود. سرویس جانبی هم بسته به مرغوبیت قهوه خانه، شامل یک سینی چای، مقداری میوه، تخمه و اندکی شیرینی خشک است. البته بسته به مناسبت فصل، اندکی این سرویس جانبی، تغییر می کند. مثلا در شبهای نزدیک به یلدا، یک قاچ هندوانه و اندکی آجیل به آن اضافه می شود و قیمتها اندکی تغییر می کند.

یا در روزهای تعطیلات نوروز، اندکی آجیل عید، به عنوان دسر داده می شود، ولی چای و نبات، پایه همیشگی این بساط است. قیمت قلیان با تنباکوی میوه ای ترکیبی در این سفره خانه ها، از 20 هزار تومان تا 50 هزار تومان، نوسان دارد. برخی از سفره خانه ها، موسیقی زنده اجرا می کنند و این هم به افزایش قیمت قلیان، منجر می شود.

برخی انواعی از تنباکو مانند شیر قهوه، شیر نسکافه، شیر نارگیل و مشتقاتی از شیر را سرو می کنند که جای آب، در تنگی قلیان، شیر ریخته شده، معمولا این قلیانها، 20 تا 30 درصدی از قلیانهایی که با آب کار می کنند، گرانتر هستند.

ولی گرانترین قلیانها در مناطق شمالی پایتخت سرو می شود. سفره خانه ها و غذاخوری هایی که برخی آنقدر گم و پرت هستند که بیشتر افراد آشنا فقط در این اماکن رفت و آمد می کنند و مشتری گذری، خیلی کم دارند. انواع خاصی از قلیانهای جدید در این اماکن سرو می شود و بسته به نوع تنباکو، زغال سر قلیان و همچنین مایعات داخل تنگ، قیمتها تغییر می کند.

انواع انگوری تنباکو با مایعات سکرآور درون تنگی و مرغوبترین زغال بلوط زاگرس، از گرانترین قلیانهاست که تا 100 هزار تومان در هر پرس هم عرضه می شود. البته به همراه آن، انواع نوشیدنی گرم و سرد، میوه های فصل و آجیل درجه یک هم به عنوان دسر داده می شود.

در این مراکز است که برخی از آخرین یافته های قلیان بازها، با همدیگر مبادله می شود. آخرین مدل تنباکوهایی که از آن سوی آبها می آید، اول سر و کله اش اینجا پیدا می شود و مشتریان تنوع طلب این دودخانه ها، برای اندکی سرگیجه بیشتر و سرخوشی عمیق تر، به راحتی دست به جیب می کنند.

در شبهای ماه رمضان، این قهوه خانه ها، مشتریان همیشگی خود را بیشتر می بینند. اقشار مرفه تر جامعه که کم می خورند، کم می کشند، ولی خوب انعام می دهند. البته در مناطق تفرجگاهی شمال تهران و کوهپایه هایی مانند درکه، دربند و دره فرحزاد هنوز هم می توان سراغی از قلیانهای ارزان گرفت که بین 30 تا 50 هزارتومان قیمت می خورند و چندان مرغوبیتی ندارد.

سفره خانه هایی که این قلیانها را می دهد، بیشتر به دنبال سرو کردن سریع قلیان خود است و کاری به مشتری داری و پاتوق کردن سفره خانه خود ندارد، اینطور است که گرانترین قلیانهای تهران نسبت به کیفیت پایینی که دارند را می توان در سفره خانه های تفرجگاهی یافت. آنجا اگر چشمتان به نقش پررنگ سرخی روژلب روی لبه لیوان افتاد، خیلی حالتان بد نشود، صاحبان اینطور سفره خانه ها فقط یک فلسفه را دنبال می کنند: پول را بگیر و به بقیه اش کاری نداشته باش.

به نسبت همین مبالغ، قهوه خانه ها و قلیان سراهایی که قلیان بیرون می دهند نیز قیمتهای خود را مطالبه می کنند، با چند درصدی هزینه اضافه پیک موتوری.

مثلا در منطقه شرق تهران، قهوه خانه ای، قلیان 20 هزارتومانی خود را به پیک می سپارد تا به در منازل ببرد و حدود 25 هزار تومان هم مطالبه می کند. زمان مصرف، عموما یک ساعت است و از سینی مخلفات هم خبری نیست. ولی لوازم جانبی مثلا لبگیر و انبرک آتش گیر نیز همراه قلیان داده می شود.

به همین نسبت، قلیان‌هایی که توسط پیک موتوری در مناطق شمالی پایتخت عرضه می شود، قیمتهای بالاتری دارد.

پستوخانه ها، آوردگاه جدید عشاق قلیان

به جز قهوه خانه ها، سفره خانه ها و قلیان سراها، خزیدن نادیده این متاع به پستوهای مردم، نگران کننده است. افزایش ناگهانی و جهشی مغازه های فروش قلیان و تنباکو و مخلفاتی مانند زغال آنقدر چشمگیر و کتمان ناپذیر است که نمی توان نسبت به انواع متنوع قلیانهایی که به پستوهای خانه ها می رود بی تفاوت بود.

عموما انواع سنتی قلیانها یعنی تنه های چوبی، این روزها خریداران کمتری دارد. چون اولا با این تنه ها، یک نوع تنباکو را بیشتر نمی توان کشید زیرا تنه چوبی، بو می گیرد و اصلاحا، بوی تنباکو در جان چوب می ماند و ثانیا، به دلیل مرطوب بودن فضای داخلی قلیان، تنه ها ترک می خورد یا کپک می زند.

خرید قلیان به طور کلی مانند خرید یک رایانه رومیزی است. یعنی باید هر قطعه را به صورت جداگانه تهیه کرد و بعد، آن را سرهم (اسمبل) کرد. اصلی ترین قطعه قلیان، تنه آن است که عموما در دو نوع فلزی و چوبی عرضه می شود. تنه های چوبی موجود در بازار، عموما از چوبهای کم مقاومتی مانند بید تراشیده می شود که خیلی راحت، ترک می خورد، نم برمی دارد و کپک می زند. این تنه ها را می توان به قیمت 20 تا 40 هزار تومان، بسته به بزرگی و ضخامتشان خرید.

انواع شیک تر تنه های چوبی، با کنده کاری ها و نقوش متنوع حیوان و پرنده و گل هم پیدا می شود که از چوب گردو و غان تراشیده می شود و قیمتهای بیشتری دارد. گرانترین تنه چوبی مشاهده شده در یکسال اخیر، در یکی از قلیان فروشیهای ابتدای بازار قیصریه اصفهان به قیمت 8 میلیون تومان قیمت گذاری شد. تنه ای بلند به اندازه حدود 120 سانتیمتر که دارای نقوش برجسته پرنده و اسلیمی های در هم پیچیده بود.

البته تنه های چوبی، این روزها، خریداران کمتری دارد و مشتریان بیشتر به دنبال تنه های فلزی به خصوص برنجی می روند. تنه های فلزی هم عموما در دو نوع برنج و استیل فروخته می شود که بسته به ضخامت ورق فلز و مارک و برند تنه، قیمت می خورند.

معروف ترین تنه های ساخته شده در تهران، برندهای کارگاه های حوالی میدان شوش و دروازه غار را دارند و حتی با گارانتی یکساله و یکسال و نیمه هم عرضه می شود، گارانتی به شرط آب بندی.این تنه ها از 50 هزار تومان تا 500 هزار تومان قیمت می خورند. انواع پیچی، چند تکه، با نقوش برجسته، یا کوچک برای صندوق عقب ماشین هم فروخته می شود که هر یک قیمت خود را دارد.

انواع استیلی، عموما ساخت ترکیه یا کشورهای عربی است و قلیان فروشها، سفارش نمی کنند. چون بلافاصله زنگ می زند و به دود، مزه زنگ زدگی می دهد. این تنه ها هم از 40 تا 200 هزار تومان فروخته می شود و البته فروشنده هیچ ضمانتی هم نمی دهد.

تنه های فانتزی فلزی مانند آنچه صنایع دستی اصفهان و شیراز کار می کنند هم پیدا می شود که عموما مشتری خاص خود را دارند. تنه مسی که البته تنگ آن هم فلزی است، بین 140 تا 200 هزار تومان قیمت می خورد و تنه های آب طلا کاری شده تا 2 میلیون تومان هم قیمت دارند.

تنه هایی هم هستند که در طبقه بندی بالا نمی گنجند، تنه هایی از جنس شاخ، عاج و چوب سیاه آبنوس که مشتریان خود را دارند و قیمتی روی آن نمی گذارند الا به توافق. چندی پیش شنیده شد تنه عاج یک قلیان به مبلغ 20 میلیون تومان فروش رفت، ولی تاکنون چیزی کسی به چشم ندیده و سخن در حد فرمایشات پای قلیان جماعت اهل دود و دم، مانده است.

لوازم جانبی برای منهدم کننده ریه

برای بردن این قاتل جسم و جان به خانه، بعد از انتخاب نوع تنه، باید سراغ تنگی را گرفت. انواع شیشه ای این متاع، از 5 هزار تومان تا 400 هزار تومان متغیر است. تنگی های آب طلا کاری شده و ناصرالدین شاهی، قیمت بیشتری دارند و تنگی های ساده که با شیشه های رنگی درست شده اند، ارزانتر.

هر چه تنگ، بزرگتر باشد، میزان مایع درون آن بیشتر می شود و صدای قلیان را بم تر می کند و سطح اتکای بیشتری پیدا می کند که می توان روی آن، تنه های بلندتر و سنگینتر سوار کرد.

بعد از انتخاب تنگ نوبت نی قلیان، سفال بالا، انبرک آتش گیر، آب بندی قلیان و لوازم جانبی مانند آتش گردان و فویل آلومینیومی و مانند آن می رسد و پس از اینکه همه کارها انجام شد، سرهم کردن و آب بندی آن با ریسمان فرش، کار همان استاد فروشنده است. اکنون می توان یک قلیان را با هزینه بین 35 هزار تا 10 میلیون تومان به خانه برد و با آن، دود و دم راه انداخت.

البته این را هم می توان گفت که قلیان‌های همراه (پرتابل)، کمری، مسافرتی و مانند آن هم در بازار موجودند که از 15 تا 100 هزار تومان قیمت می خورند، ولی مقوله قلیان جدی به حساب نمی آیند.

در این میان، چیزی که هر روز بیشتر زنگار می گیرد، ریه کسانی است که بوسه بر نی این آتشدان مرگبار می زنند و باکی از آینده ندارند.