اما و اگرهای اعلام آمارهای اعتیاد

 اگرچه برخی کارشناسان معتقدند که آمار آسیب‌های اجتماعی همانند اعتیاد  به دلیل ایجاد اضطراب یا تداعی ناامنی، نباید اعلام شود اما  برخی دیگر  می‌گویند که آمار اعتیاد به دلیل آسیب‌هایی که برای جامعه به دنبال دارد باید اعلام شود. اما هیچ مرجعی در کشور ما آمار دقیق را در خصوص معتادان تاکنون اعلام نکرده است. این در حالی است که در زمینه اعتیاد باید سن، جنسیت، میزان و مواد مصرفی مدنظر قرار گیرد تا بر این اساس بتوان برنامه‌ریزی صحیح از سوی مسئولان صورت گیرد.

 بابک دین پرست،‌ معاون کاهش تقاضای ستاد مبارزه با مواد مخدر از وجود 5/ 3 میلیون معتاد در کشور خبر داده و می گوید ‌کشور ما در حال گذار از مواد مخدر سنتی به مواد مخدر صنعتی است  اما حمید صرامی، مدیر کل تحقیقات ستاد مبارزه با مواد مخدر چندی قبل اعلام کرده بود که  یک میلیون و 325 هزار معتاد در کشور وجود دارند که تریاک ماده اول مصرفی آنها است و مواد مخدر صنعتی از جمله شیشه در رتبه دوم قرار دارد. بر اساس گزارشی که صرامی آمارهای خود را با استناد به آن ارائه کرده  45 درصد معتادان زیر29 سال هستند و میانگین سنی آغاز مصرف نیز 21 سال است.

 این درحالی است که معتادان ایرانی که برای اولین بار مخدر مصرف می‌کنند دارای شغل هستند اما پس از مدتی شغل شان را نیز از دست می دهند.

 با نگاهی گذرا به آمارهایی که در خصوص معتادان در کشورمان ارائه می شود فقدان آمار دقیق در این خصوص بیشتر به چشم می آید. اهمیت داشتن آمار از آنجایی ناشی می شود که با استناد به آن می توان به راهکارهای مناسبی برای رفع مشکلات دست یافت .

 آمار، مرجعی برای تصمیم‌گیری‌ها

داشتن آمار صحیح در هر کشوری مهم‌ترین راه برای برنامه‌ریزی‌های مختلف است اهمیت این موضوع به اندازه‌ای است که یک جامعه‌شناس در گفت‌وگو با «حمایت» معتقد است: آمار صحیح موضوع مهمی است که اگر کشوری به آن توجه نکند حتی آب مورد نیاز مردم را نمی‌تواند تعیین کند زیرا همه برنامه‌ریزی‌هایی که برای یک کشور صورت می‌گیرد طبق آمارهایی است که توسط مرکز آمار ارائه می‌شود.مصطفی ایوبی اگرچه معتقد است که اکثر آمارهایی که اعلام می‌شود تقریبی است، اما می‌گوید:  نبود انسجام صحیح در سیاستگذاری‌ها و داشتن اطلاعات دقیق برای کمک به آسیب‌دیدگان اجتماعی بسیار مهم است که در غیر این صورت هرگونه برنامه‌ریزی در این زمینه فرضی است که در نهایت با شکست مواجه می‌شود.

  نبود بانک اطلاعاتی صحیح و ضربه به برنامه‌ریزی

اگرچه هیچ کشوری از موضوع اعتیاد در امان نیست اما به گفته یک جامعه‌شناس تفاوت اصلی کشورها در نوع و کیفیت و مواد مخدر مصرفی است.مجید ابهریبا تاکید بر تغییر الگوی مصرفی جوانان در قبل و بعد از وقوع انقلاب اسلامی می‌گوید: در سال‌های اخیر به دلیل ناتوانی خروج تریاک از کشور افغانستان مواد مخدر سنتی در رده دوم مصرف قرار گرفته و همین موضوع موجب استقبال بیشتری قرار گرفته است، این در حالی است که پیشگیری برای مصرف این مواد نیازمند سیاستگذاری و برنامه‌ریزی مختلفی است.

البته ابهری به نبود بانک اطلاعاتی دقیق در زمینه مصرف‌کنندگان مواد مخدر نیز تاکید می‌کند و توضیح می‌دهد: این موضوع موجب بروز اختلاف‌های آماری متعددی شده است به طوری که این موضوع از سوی نهادهای مختلف مانند: آموزش‌وپرورش، نیروی انتظامی، ستاد مبارزه با مواد مخدر، مرکز آمار ایران و... به صورت مختلف اعلام می‌شود. وی هرگونه برنامه‌ریزی‌ زمینه آسیب‌های اجتماعی را منوط به داشتن تعداد دقیق معتادان رسمی و تفننی می‌داند.

  70 درصد مراکز ترک اعتیاد خصوصی است

این آسیب‌شناس اجتماعی نبود آمار صحیح را موجب فعالیت بدون برنامه‌ریزی دقیق سازمان‌های مختلف می‌داند و معتقد است از آنجایی که 70 درصد مراکز ترک اعتیاد در دست مراکز خصوصی است بنابراین سازمانها با برنامه‌های یکپارچه در این زمینه اقدام نمی‌کنند.

ابهری یکی دیگر از معایب فقدان آمار صحیح را نبود برنامه‌ریزی صحیح برای ارائه آموزش‌های مختلف می‌داند و در این زمینه توضیح می‌دهد: در سال‌های اخیر هجوم شبکه‌های ماهواره‌ای و تبلیغ داروهای زیبایی و لاغری با ترکیب موادمخدر موجب شده است تا بر تعداد آمار معتادان و به خصوص زنان افزوده شود.

 ابهری تاکید می‌کند که در زمینه آسیب‌های اجتماعی مخفی کاری در زمینه آسیب‌های اجتماعی دردی را دوا نمی‌کند. اگرچه در برخی از آسیب‌های اجتماعی اعلام آمار موجب تشویش اذهان عمومی می‌شود اما این موضوع درباره اعتیاد صادق نیست. زیرا معتاد و اعتیاد موضوعی عمومی است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به یک باور اجتماعی نیز اشاره دارد و می‌گوید: شاید برخی‌ها اعلام کردن صحیح آمار اعتیاد را ناشی از کم‌کاری دولت‌ها بدانند اما موضوع اعتیاد هیچ ربطی به دولت و نظام ندارد و دلیل شیوع اعتیاد نیز نمی‌تواند کم‌کاری دولت‌ها باشد.

  لزوم بیمه شدن خدمات ترک اعتیاد

وی می‌گوید: از آنجایی که ایران مرز نزدیکی با افغانستان دارد بر این اساس جوانان ما قربانی می‌شوند بنابراین اعلام آمار صحیح اعتیاد می‌تواند سازمان‌های بین‌المللی را به فکر وادارد و شاید مسئولان بین‌المللی با برنامه‌های خود به کمک جوانان ما بیایند.

وی با اشاره به  تشویق معتادان به ترک می گوید:  یکی از بهترین راه‌هایی که می‌توان معتادان را به ترک کردن موادمخدر تشویق کرد و از طرف دیگر آمارهای دقیق در این حوزه ارائه کرد بیمه شدن خدمات ترک اعتیاد است.

این آسیب‌شناس معتقد است می‌توانیم تضمین کنیم که با بیمه شدن خدمات ترک اعتیاد آمار معتادان به طور قابل توجهی کاهش یابد زیرا یکی از دلایل عدم ترک اعتیاد موضوع‌های اقتصادی است که مانند سدی در مقابل ترک اعتیاد قرار دارد؛ بنابراین اگر مسئولان به این موضوع توجه کنند و سریعتر بیمه‌ها را به بیمه شدن خدمات ترک اعتیاد تشویق کنند می‌توان قدم‌های خوبی در این عرصه برداشت.