رای شماره 631 هیات عمومی دیوان عدالت اداری، مقررات حاکم بر نحوه تمدید قرارداد مستخدمان غیررسمی شرکت خدمات مهندسی آب و خاک کشور

شماره هـ/92/835   

تاریخ دادنامه: 11/9/1392       شماره دادنامه: 631        کلاسه پرونده: 92/835

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: شرکت خدمات مهندسی آب و خاک کشور

موضوع شکایت و خواسته: اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری

گردش‌کار: شرکت خدمات مهندسی آب و خاک کشور به موجب لایحه شماره 4/54/2034/41ـ 22/3/1389 اعلام کرده است که:

احتراماً، به استحضار می‌رساند شرکت خدمات مهندسی آب و خاک کشور از جمله شرکتهای دولتی وابسته به وزارت جهادکشاورزی بوده که بر اساس نامه‌های شماره 13/1000/788ـ 22/10/1374 معاون وقت فنی و زیربنایی و 500/12243ـ560/1345ـ 9/10/1375 معاون وقت برنامه‌ریزی و پشتیبانی وزارت کشاورزی سابق از آیین‌نامه استخدامی مسـتخدمان غیررسمی وزارت کشاورزی به‌شماره 8471/ت14370هـ ـ 10/7/1374 برای به کارگیری و اشتغال پرسنل استفاده می‌کرده و با اختیار حاصل از مواد 2، 13 و 14 آیین‌نامه فوق‌الذکر که در جلسه مورخ 2/7/1374 بنا به پیشنهاد شماره 5000/3114ـ 560/754ـ 5/7/1373 وزارت کشاورزی و تأیید سازمان امور اداری و استخدامی کشور در اجرای تبصره 1 ماده (34) مقررات اداری، مالی، تشکیلاتی و استخدامی وزارت کشاورزی سابق به تصویب هیأت وزیران رسیده است در موارد (عدم نیاز، رضایت بخش نبودن خدمات مستخدم و اتمام قرارداد استخدامی) با تعدادی از مستخدمان قراردادی خود به دلایل فوق‌الذکر قطع همکاری کرده است که این موضوع موجب طرح شکایات متعدد طی سنوات گذشته به خواسته بازگشت و اعاده به کار شکات به طرفیت این شرکت و نمایندگیهای تابعه شده است. علی‌هذا با عنایت به مراتب فوق و نظر به این که:

الف: شعب هشتم و نهم دیوان عدالت اداری در پرونده‌های کلاسه 85/8/984 و 86/9/565 طی دادنامه‌های شماره 1479ـ23/7/1386 و 1149ـ 17/4/1387 در مقام رسیدگی به شکایات شکات دایر بر به‌کارگیری مجدد و اعاده به کار با عنایت و بذل توجه لازم به دفاعیات مطروح اقدام شرکت متبوعه در قطع همکاری با مشارالیهم با اختیار حاصل از آیین‌نامه استخدامی مستخدمان غیررسمی وزارت کشاورزی سابقه به شماره 8471/ت14370/هـ ـ 10/7/1374 را مورد تأیید و پذیرش قرار داده و به رد شکایات مذکور و غیر وارد بودن آنها حکم داده‌اند به عبارت دیگر مراتب تبعیت پرسنل قراردادی این شرکت را از آیین‌نامه استخدامی فوق‌الذکر مطابق با موازین و مقررات قانونی تشخیص داده‌اند که این امر (استفاده شرکت متبوع از آیین‌نامه استخدامی صدرالاشعار و تبعیت پرسنل قراردادی از آن) در پرونده‌های کلاسه 12/84/1923 و 12/88/462 و 12/88/428 و 12/88/424 مطروح در شعبه 12 دیوان عدالت اداری و پرونده‌های کلاسه 11/86/743 و 11/87/37 مطروح در شعبه 11 دیوان عدالت اداری نیز مورد رسیدگی قضات شعب مذکور قرار گرفته و منجر به صدور دادنامه‌های شماره 1281ـ 13/8/1388، 1280ـ13/8/1388، 1150ـ10/7/1386، 1097ـ31/6/1388، 1343ـ 28/8/1387 و 1393ـ 29/8/1387 از ناحیه شعب شده است.

ب: از طرف دیگر همان شعب هشتم و نهم دیوان در پرونده‌های کلاسه 8/88/377 و 9/86/416 در مقام رسیدگی به شکایات شکات بدون توجه به مستندات تقدیمی و آراء سابق‌الصدور که همگی حکایت از تبعیت پرسنل قراردادی این شرکت از آیین‌نامه استخدامی مستخدمان غیر رسمی وزارت کشاورزی داشته است این بار مشارالیهم و این شرکت را تابع آیین‌نامه مقررات استخدامی و نحوه پرداخت حقوق و مزایای همکاران قراردادی وزارت جهادسازندگی سابق مصوب 11/11/1374 فرض کرده و به استناد آن طی دادنامه‌های 876ـ 31/5/1388 و 1567ـ  18/9/1386 حکم بر بازگشت به کار شکات صادر کرده‌اند! در حالی که همان‌گونه که معروض شد شرکت متبوعه از جمله شرکتهای تابعه وزارت کشاورزی سابق بوده نه وزارت جهادسازندگی سابق و لذا به همین دلیل نیز از آیین‌نامه استخدامی مستخدمان غیر رسمی وزارت کشاورزی برای به کارگیری پرسنل قراردادی استفاده می‌کرده است که در هیچ کدام از مواد آیین‌نامه اخیرالذکر الزام و تکلیفی برای تبدیل وضعیت از قراردادی به رسمی با داشتن 8 سال سابقه (آن گونه که در دادنامه‌های صادر شده مورد اشاره قرار گرفته است) مشاهده نمی‌شود. لازم به توضیح است علی‌رغم ادغام وزارتخانه‌های کشاورزی و جهادسازندگی در سال 1379 و تشکیل وزارت جهادکشاورزی و تصویب مقررات

مالی، اداری و استخدامی وزارت جهادکشاورزی در سال 1382 توسط مجلس شورای اسلامی با عنایت به اختیار حاصل از تبصره 2 ماده 1 قانون مذکور در عدم اجبار شرکتهای وابسته در تبعیت از قانون فوق و منوط کردن آن به تصویب مجامع عمومی آنها، شرکت متبوع و پرسنل قراردادی آن در هنگام رسیدگی و صدور حکم در پرونده‌های فوق‌الذکر همچنان از آیین‌نامه استخدامی مستخدمان غیر رسمی وزارت کشاورزی سابق به شماره 8471/ت14370هـ ـ 10/7/1374 تبعیت می‌کرده‌اند که متأسفانه شعب هشتم و نهم دیوان عدالت اداری برخلاف موازین و مقررات قانونی فوق‌الذکر و آراء صادر شده در پرونده‌های مذکور این شرکت و شکات را تابع آیین‌نامه مقررات استخدامی همکاران قراردادی وزارت جهادسازندگی سابق فرض کرده و بر آن اساس مبادرت به صدور حکم بازگشت به کار مشارالیهم طی دادنامه‌های اخیرالذکر کرده‌اند!

ج: علی‌هذا با عنایت به مراتب فوق و تعارض آراء صادر شده به شرح صدرالذکر بدین‌وسیله در اجرای ماده 43 قانون دیوان عدالت اداری استدعای بذل توجه مقتضی و صدور دستور طرح موضوع در هیأت عمومی دیوان و انشاءالله صدور رأی وحدت رویه درخصوص موضوع را دارم.

گردش کار پرونده‌ها و مشروح آراء به قرار زیر است:

الف: شعبه نهم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 86/9/565 با موضوع دادخواست آقای شهرام یزدانی به طرفیت شرکت خدمات مهندسی آب و خاک کشور و به‌خواسته اعاده به کار، به موجب دادنامه شماره 1149ـ 17/4/1387، مفاداً به شرح آینده به‌صدور رأی مبادرت کرده است:

نظر به این که دلیل موجهی که موجبات قانونی برای پذیرش ادعای شاکی را فراهم کند ارائه و تحصیل نشده است از طرفی تخطی یا تخلفی از مقررات قانونی و ضوابط مربوط در فعل مشتکی‌عنه مشهود و ملحوظ نیست و از این حیث ایرادی بر اقدامات و تصمیمات سازمان طرف شکایت مترتب نخواهد بود لذا دفاع سازمان را مقرون به صحت تلقی و بنا به‌مراتب یاد شده شکایت مطروح را وارد تشخیص نمی‌دهد و به رد آن حکم صادر و اعلام می‌دارد. رأی دیوان قطعی است.

ب: شعبه دوازدهم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 12/84/1923، با موضوع دادخواست آقای عباس محمدپور به طرفیت شرکت مهندسی آب و خاک کشور و به خواسته اعاده به خدمت یا بازخریدی و مطالبه حقوق قانونی با توجه به داشتن هشت سال سابقه خدمت، به موجب دادنامه شماره 1150ـ 10/7/1386، مفاداً به شرح آینده به صدور رأی مبادرت کرده است:

با توجه به مفاد و محتویات پرونده و دقت در متن لایحه جوابیه طرف شکایت به شماره 293ـ 23/2/1386 ثبت دفتر لوایح که طی آن مدیرعامل شرکت خدمات مهندسی آب و خاک کشور اعلام داشته است (برخلاف ادعای شاکی در دادخواست مطروح مشارالیه از تاریخ 1/4/1378 به عنوان سروکیکار واحد ماشین‌آلات نمایندگی استان فارس شرکت متبوع به‌صورت قرارداد غیر رسمی بر اساس ضوابط و مقررات آیین‌نامه فوق‌الاشعار به استخدام شرکت درآمده است و تا پایان سال 1381 (خاتمه قرارداد) هر ساله قرارداد ایشان تجدید می‌شده است و از ابتدای سال 1382 تا 1/7/1382 قرارداد ایشان تجدید و تمدید نشده است و پس از 6 ماه فاصله خدمتی مشارالیه مجدداً از تاریخ 1/7/1382 به استخدام نمایندگی شرکت در استان فارس درآمده است و قرارداد وی طی سالهای 1383 و 1384 نیز تجدید شده است که متأسفانه در تاریخ 11/8/1384 به دلیل غیبتهای مکرر مشارالیه و عدم مراجعه به کارگاه محل اشتغال در اجرای مقررات آیین‌نامه استخدامی مستخدمان غیر رسمی به خدمت مشارالیه خاتمه داده شده است ضمن این که مشارالیه علی رغم صدور ابلاغ جدید به منظور شروع به کار مجدد در تاریخ 29/9/1384 در کارگاه شرکت از پذیرش آن خودداری و از ادامه کار در کارگاه مربوط خودداری کرده است) لهذا شعبه با توجه به مراتب فوق و همچنین ملاحظه ماده 14 آیین‌نامه استخدامی مستخدمان غیررسمی وزارت کشاورزی تخلفی از قوانین که موجب تضییع حقوق شاکی شده باشد مشهود نیست بنابراین دعوای مطروح غیر وارد و به رد شکایت مشارالیه حکم صادر و اعلام می‌شود. رأی دیوان قطعی است.

ج: شعبه دوازدهم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 12/88/428، با موضوع دادخواست آقای حسین ساورعلیایی به طرفیت شرکت خدمات مهندسی آب و خاک کشور منطقه گلستان و به خواسته برگشت به کار اولیه به موجب دادنامه شماره 1281ـ 13/8/1388، مفاداً به شرح آینده به صدور رأی مبادرت کرده است:

شرکت خدمات مهندسی آب و خاک کشور با ارائه مدارک و مستندات پیوست لایحه دفاعی تقدیمی اعلام کرده است هر ساله با جمع شرایط در مستخدم اعلان نیاز نمایندگی و رضایت از خدمات وی با عنایت به مقررات و آیین‌نامه قرارداد استخدامی با ایشان یعنی شاکی منعقد شده است و همچنین قطع همکاری با او بر اساس اختیار اعطایی هیأت وزیران به موجب ماده 2 آیین‌نامه استخدامی انجام شده است با توجه به مراتب و محتویات پرونده و عدم مشاهده تضییع حقوق شاکی، شکایت نامبرده را وارد تشخیص نمی‌دهد و به رد آن حکم صادر و اعلام می‌شود. رأی دیوان قطعی است.

د: شعبه هشتم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 85/8/984، با موضوع دادخواست آقای عباس نوری به طرفیت سازمان جهاد کشاورزی واحد مهندسی آب و خاک استان ایلام و به خواسته به‌کارگیری مجدد به موجب دادنامه شماره 1479ـ23/7/1386، مفاداً به شرح آینده به صدور رأی مبادرت کرده است:

نظر به این که شاکی به موجب قرارداد استخدام غیر رسمی از تاریخ 19/6/1380 به استخدام شرکت متبوع درآمده است که با توجه به اخطاریه‌های موجود در پرونده مرتکب غیبتهای غیرموجه و بی‌نظمی و قصور در انجام وظیفه شده است که سازمان طرف شکایت نیز با توجه به مواد 13 و 14 آیین‌نامه استخدام مستخدمان غیر رسمی وزارت کشاورزی اقدام کرده است علی‌هذا نظر به این که اقدامات انجام شده توسط سازمان طرف شکایت متضمن نقض قوانین و مقررات نبوده به رد شکایت شاکی حکم صادر و اعلام می‌شود. رأی دیوان قطعی است.

هـ : شعبه هشتم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 11/86/743، با موضوع دادخواست آقای کریم علیمرادی به طرفیت شرکت خدمات مهندسی آب و خاک منطقه ایلام وابسته به وزارت جهاد کشاورزی و به خواسته اعاده به کار و پرداخت مزایا و حق بیمه به موجب دادنامه شماره 1393ـ29/8/1387، مفاداً به شرح آینده به صدور رأی مبادرت کرده است:

با عنایت به مفاد دادخواست و مستندات ارائه شده و ملاحظه لایحه طرف شکایت و اخذ توضیح از نماینده وی و بررسی پرونده ارسالی نظر به این که شاکی با اختیار حاصله از ماده 13 و 14 آیین‌نامه استخدامی مستخدمان غیر رسمی وزارت کشاورزی دایر بر تجویز اخراج کارکنان غیر رسمی در هر شرایطی از جمله غیبت غیر موجه اخراج شده است علی‌هذا در خصوص اخراج وی تخلفی از مقررات مربوط که موجب تضییع حقوق شاکی شده باشد مشهود نیست، حکم به رد شکایت مطروح صادر و اعلام می شود و در خصوص خواسته دیگر شاکی دایر بر پرداخت حقوق و مزایای ایام اشتغال اعم از عیدی و پاداش و غیره، تسویه حساب کامل با وی صورت نگرفته است لذا در این خصوص شکایت را وارد می‌داند و درخصوص مطالبه حق بیمه دوران خدمت با عنایت به رأی وحدت رویه شماره 675ـ 8/8/1386 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری دعوا می‌باید به طرفیت سازمان تأمین اجتماعی نیز مطرح شود. لذا در این خصوص قرار رد شکایت صادر و اعلام می‌شود. رأی دیوان قطعی است.

و: شعبه هشتم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده کلاسه 8/88/377، با موضوع دادخواست سلطان خانم میرصالحی به طرفیت شرکت خدمات مهندسی آب و خاک کشورـ مدیریت منطقه گلستان و به خواسته الزام به بکارگیری مجدد به موجب دادنامه شماره 876ـ 31/5/1388، مفاداً به شرح آینده به صدور رأی مبادرت کرده است:

نظر به این که شاکی حسب حکم کارگزینی شماره 414852ـ24/4/1387 مدیر منطقه گلستان دارای بیش از 13 سال سابقه خدمت بوده و توجهاً به این که حسب ماده 5 آیین‌نامه استخدامی مستخدمان غیر رسمی وزارت جهادکشاورزی مستخدم قراردادی با داشتن 8 سال سابقه تمام وقت باید تبدیل وضعیت به رسمی پیدا کند و رأی وحدت رویه شماره 685 تا 692 ـ 13/8/1386 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری تأکید بر همین موضوع دارد علی‌هذا قطع رابطه استخدامی موافق قانون نبوده است در نتیجه بر الزام شرکت طرف شکایت به اعاده خدمت شاکی حکم صادر و اعلام می شود. رأی دیوان قطعی است.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ یاد شده با حضور رؤسا، مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد. پس از بحث و بررسی، با اکثریت آراء به شرح آینده به صدور رأی مبادرت می‌کند.

رأی هیأت عمومی

اولاً: تعارض در آراء محرز است.

ثانیاً: با توجه به این که مطابق مواد 6 و 4 اساسنامه اصلاحی شرکت سهامی خدمات مهندسی آب و خاک کشور موضوع تصویب‌نامه شماره 22804/ت241هـ ـ 16/8/1372 هیأت وزیران، شرکت سهامی خدمات مهندسی آب و خاک کشور دولتی است و به موجب نامه شماره 4410ـ16/7/1375 معاون رئیس جمهور و دبیرکل سازمان وقت امور اداری و استخدامی کشور، شرکت مذکور تابع مقررات استخدامی شرکتهای دولتی مصوب سال 1353 و اصلاحیه سال 1358 به عنوان مقررات خاص اعلام شده است و به موجب نامه شماره 500/56012243/1345ـ 9/10/1375 معاون وقت برنامه‌ریزی و پشتیبانی وزارت وقت ‌کشاورزی، وزیر کشاورزی در اجرای ماده 68 مقررات اداری، مالی، تشکیلاتی و استخدامی وزارت کشاورزی با شمول آیین‌نامه استخدامی مستخدمان غیر رسمی وزارت کشاورزی موضوع تصویب‌نامه شماره 84710/ت14370هـ ـ10/7/1374 هیأت وزیران، بر کارکنان شرکت خدمات مهندسی آب و خاک کشور موافقت کرده و در ماده 2 آیین‌نامه استخدامی مستخدمان غیر رسمی وزارت کشاورزی، مدت قرارداد استخدام غیر رسمی یک سال و تمدید آن در صورت نیاز و رضایت بخش‌بودن خدمت مستخدم امکان پذیر اعلام شده است و در ماده 16 آیین‌نامه موصوف، مستخدمان غیر رسمی در کلیه موارد استخدامی منحصراً مشمول این آیین‌نامه شناخته و از شمول قانون کار و سایر مقررات استخدامی مستثنی شده‌اند، بنابراین اعاده به خدمت کارکنان مشمول آیین‌نامه موصوف به خدمت با وصف عدم نیاز شرکت مهندسی آب و خاک کشور موجه نیست و در هیچ یک از مواد آیین‌نامه مذکور، حکمی مبنی بر الزام به تبدیل وضعیت استخدامی به رسمی مستخدمان با سابقه 8 سال ملاحظه نمی‌شود. با توجه به مراتب آراء صادر شده از شعب 12 و 11، 9، 8 دیوان عدالت اداری به شرح مندرج در گردش کار که شکایت را  وارد ندانسته‌اند صحیح و موافق مقررات است. این رأی به استناد بند 2 ماده 12 و ماده 89 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392، برای شعب دیوان و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری معاون قضایی دیوان عدالت اداری ـ علی مبشری