گشوده شدن لایحه حمایت از محیط بانان در دولت

 شهید شدن سه محیط بان در هفته گذشته موجب شد تا پرونده لایحه حمایت از محیط بانان در دولت به شکل جدی گشوده شود و از سوی دیگر نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز خواهان ارسال آن به خانه ملت با قید فوریت شدند.

طبق استاندارهای جهانی به ازای هر چهار هراز هکتار در عرصه طبیعی یک محیط بان برای حفاظت آن تعیین می‌شود، این در حالی است که ایران چندین برابر کمتر از استاندارد جهانی محیط بان دارد. در کشور ما به دلیل تعداد اندک محیط بانان، به ازای هر 40هزار هکتار یک محیط‌بان وجود دارد و این مشکل عرصه حفاظت از زیست بوم را برای 2هزار و 700محیط بان ایرانی دشوار کرده است به‌طوری که تعداد این افراد در ایران با وجود مسئولیت‌های فراوانی که دارند، کافی نیست. این درحالی است که محیط بانان باید در منطقه به صورت شبانه‌روزی حضور داشته باشند بنابراین میزان شیفت‌های کاری آن‌ها در مناطق تحت حفاظت به لحاظ کمبود نیروی انسانی، بیش از مدت زمانی است که باید باشد.

از سوی دیگر، محیط بانان وظیفه حفاظت از 11درصد خاک کشور را که مناطق حفاظت شده محسوب می‌شوند، برعهده دارند. کمبود نیروی انسانی یکی از مهمترین موضوعاتی است که حوزه محیط بانی کشور با آن روبروست، سازمان حفاظت از محیط زیست به خوبی به همه این مشکلات واقف است و مسئولان این سازمان برای جبران این کمبود معتقدند باید برنامه‌های جدیدی از جمله استفاده از تجهیزات نوین برای حفاظت بهره گرفته شود زیرا محیطبانان باید مسلح به سلاح، مدرج به درجه و ملبس به لباس باشند تا بتوانند از محیط زیست ایران حفاظت کنند. با این حال در واقعیت تلاش و کمکی برای حل نسبی این دوستداران طبیعت انجام نشده است، به‌طوری که در سال‌های اخیر با مجاهدت محیط بانان در برابر شکارچیان غیرمجاز متاسفانه اتفاق‌های ناخوشایندی افتاده که در محافل مختلف بسیار خبرساز شد. البته درباره آخرین اخبار متاثرکننده در حیطه محیط بانی می‌توان به حادثه مرگبار سه محیط بان در جنوب ایران در هفته گذشته اشاره کرد. اتفاقی که سردار عزیزالله ملکی، فرمانده انتظامی هرمزگان درباره آن می‌گوید: پدر و پسر 60 و 27ساله‌ای در ارتفاعات صعب‌العبور قلات بالا با شلیک گلوله‌هایی از سلاح جنگی کلاشینکف 2محیط بان را به شهادت رساند که قاتلان در یک عملیات پیچیده پلیسی دستگیر شدند و به جرم خود اعتراف کردند. البته با گذشت کمتر از 48ساعت از به شهادت رسیدن این 2محیط‌بان هرمزگانی، محیط‌بان پارک ملی بمو نیز در چهارم تیرماه به شهادت رسید.  این اتفاق‌ها موجب شد تا مسئولان و نمایندگان مجلس هر یک به اظهارنظر در این‌باره بپردازند. نایب رییس فراکسیون محیط‌زیست و توسعه پایدار مجلس معتقد است: اگر مجازات‌ها تاثیرگذار بود سه محیط‌بان در کمتر از 48ساعت به شهادت نمی‌رسیدند.  عبدالکریم حسین‌زاده با ابراز تاسف از به شهادت رسیدن سه محیط بان در استان هرمزگان و فارس در هفته گذشته، بر ضرورت حمایت از محیط‌بانان تاکید می‌کند و می‌گوید: متاسفانه برخورد با شکارچیان و متجاوزان به طبیعت تا امروز سبب کاهش تخلفات نشده و محیط‌بانان همچنان در معرض خطر قرار دارند.

  حمایت از محیط‌بانان نوعی سرمایه‌گذاری است

به گفته نماینده مردم نقده و اشنویه در مجلس، بهبود وضعیت محیط‌بانان علاوه بر اصلاح قوانین و تشدید مجازات متخلفان نیازمند اقدامات زیرساختی است، در واقع نباید از هزینه‌کرد در این بخش جلوگیری کرد زیرا صرف هزینه‌ برای تقویت حمایت از محیط‌بانان نوعی سرمایه‌گذاری است که نوع زندگی، امنیت جانی و مدل کاری محیط‌بانان را تغییر داده و بهبود خواهد بخشید. به عقیده وی، کسانی که عادت به شکار و تجاوز به حریم طبیعت کردند از پیشینیه و سابقه طولانی برخوردارند بنابراین برخورد نمی‌تواند تنها راهکار باشد؛ ساماندهی به صورت ریشه‌ای ضروری است، در حقیقت آسیب‌شناسی رویکردهای حفاظت از طبیعت از طریق انجام مطالعات تطبیقی در بلند مدت موثر و مفید خواهد بود. در این میان، برخورد با متخلفان و شکارچیان از حقوق محیط‌بانان به‌شمار می‌آید بنابراین اقدامات آموزشی با هدف تقویت روحیه ضدشکار و ضدتجاوز به حریم طبیعت باید در دستور کار دولت قرار گیرد، در این زمینه هم نهادهای مردم نهاد می‌توانند در سطوح مختلف آشتی و صلح بین مردم، محیط‌زیست و شکارچیان برقرار کنند. نایب رییس فراکسیون محیط‌زیست و توسعه پایدار مجلس درباره وظیفه مجلس در برابر محیط بانان می‌گوید: مجلس در خصوص کارآمد کردن قوانین حمایتی به وظیفه خود عمل خواهد کرد و در صورتی که دولت هم لایحه‌ای ارائه نکند، مجلس در قالب یک طرح، حفره‌هایی را که ناکارآمدی ایجاد کرده، برطرف خواهد کرد.

  توجه به تمامی مشکلات در قالب یک لایحه

از سوی دیگر، یک عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس نیز معتقد است: دولت باید لایحه حمایت از محیط بانان را با قید فوریت به مجلس ارسال کند. احمدعلی کیخا از به شهادت رسیدن سه محیط بان در هفته گذشته ابراز تاسف می‌کند و می‌گوید: سازمان حفاظت محیط زیست در حال تدوین این لایحه و ارائه آن به دولت است که امیدواریم هر سریع‌تر این کار انجام شود، نیاز است در این لایحه تمامی مشکلات محیط بانان اعم از کمبود نیرو، حقوق و حمایت‌های قانونی و قضایی دیده شود.

انتقاد وی از این است که فقط سه هزار محیط بان از 100میلیون هکتار از بهترین عرصه‌های طبیعی کشور محافظت می‌کنند، این درحالی است که تمام اعتبار تخصیص داده شده به حوزه محیط بانی 2میلیارد تومان است که از این اعتبار گاهی 30 تا 40درصد و حتی در سال94 فقط پنج درصد به محیط بانان اختصاص داده شد، علاوه‌بر این گاهی اوقات در طول سال به ازای هر محیط بان کمتر از نیم میلیون تومان اعتبار برای تامین امکانات ارائه می‌شود.

پیشنهاد نماینده مردم زابل، زهک و هیرمند در مجلس شورای اسلامی این است که برای بررسی مشکلات محیط بانان کارگروهی متشکل از مجلس و دولت با همکاری مرکز پژوهش‌های مجلس تشکیل شود. از سوی دیگر، امیدواریم نمایندگان در برنامه ششم توسعه توجه جدی به بهبود وضعیت محیط زیست کشور به‌ویژه محیط بانان داشته باشند، ضمن اینکه قوانین حوزه زیست محیطی برای حل چالش و مشکلات زیست‌محیطی کافی نبوده و نیاز است که در همین راستا دولت لایحه‌ای به مجلس ارائه کند.اما مشکلات محیط بانان فقط به کمبود نیروی انسانی و نیاز به اصلاح و بازنگری قوانین این شغل ختم نمی‌شود زیرا با وجود اینکه این افراد از بهترین عرصه‌های کشور محافظت می‌کنند اما حقوق اکثر آنها بین 700هزار تومان تا یک میلیون تومان است از این‌رو با مشکلات عدیده معیشتی و اجتماعی مواجه هستند؛ در واقع شغل این افراد بسیار طاقت‌فرسا و سخت اما امکانات و حقوق آنها بسیار ناچیز و اندک است.  در چنین وضعیتی آنچه به ذهن می‌رسد این است که بارها درباره مظلوم واقع شدن محیط‌بانان سخن به میان آمده اما اقدام عملی صورت نگرفته است زیرا اخبار تکان‌دهنده از کشته و مجروح شدن این دوستداران طبیعت فقط یکی 2هفته مسئولان را متاثر می‌کند و حرف‌هایشان نقل محافل خبری و دوباره همه چیز به فراموشی سپرده می‌شود تا محیط بان دیگری با شکارچی یا متخلفی درگیر یا شهید شود. با همه اینها انتظار می‌رود این بار که قرار است موضوع حقوق محیط بانان هفته آینده در صحن مجلس بحث و بررسی شود خروجی این جلسه نویدبخش روزهایی بهتر برای محیط‌بانان کشورمان باشد.