دوران نامزدی در قانون ، در صورت بهم خوردن نامزدی تکلیف هدایا چه می شود ؟

 اگر هر یک از طرفین در دوران نامزدی، از ازدواج منصرف شده و تصمیم گرفتند که نامزدی را بهم بزند، هر یک از آنها در صورت مطالبه باید هدیه‎ها را پس بدهند، در صورتی که عین هدایا به هر دلیل وجود نداشته باشد طبق قانون موارد مختلف آن مشخص شده است.

 معاونت منابع انسانی و مرکز آموزش قوه قضائیه آموزش حقوق شهروندی به زبان ساده را مطابق قانون در دستور کار خود قرار داده و در این راستا مدرسه البرز به عنوان پایلوت اجرای این طرح انتخاب شد.

آشنایی با قوانین ازدواج از سری مجموعه‌های کتاب آموزش حقوقق شهروندی به زبان ساده است که در آن به دوران نامزدی و محدودیت‌ها و  چگونگی جبران خسارت در صورت به هم خوردن نامزدی پرداخته است، که در ادامه می‎خوانید.

گذشت آن دورانی که مادر، خواهر و بقیه زنان فامیل به محض اینکه پشت لب پسر خانواده سبز و دارای کارو کاسبی می‌شد آستین‌ها را بالا می زدند و خانه به خانه می‌گشتند تا دختری مناسب شأن خانوادگی برای او پیدا کنند.

بیشتر اوقات هم اگر خودشان دختری را می‌پسندیدند موضوع را با داماد آینده در میان می‌گذاشتند و بعد ازا علام رضایت خانواده دختر، زمان عقد و عروسی را تعیین می کردند. خیلی وقتها می شد که پسر و دختر تا نشستن سرسفره عقد یکدیگر را نمی دیدند و پس از جاری شدن صیغه عقد چشمشان برای نخستین بار به جمال هم روشن می شد.

سالهای سال است که از این مدل ازدواج ها می گذردو دیگر کسی حاضر نیست به این روش ازدواج کند. البته هنوز هم بسیاری از خانواده ها به شیوه سنتی و با توجه به شرایط مورد نظر پسرشان برای او به خواستگاری می روند اما دیگر از ندیدن دختر و پسر تا پای سفره عقد خبری نیست و در بیشتر موارد پس از یک جلسه حضور مادرو خواهران پسر در منزل عروس آینده  حداقل در جلسات بعدی خواستگاری پسر نیز حضور دارد.
بعضی دیگر از موارد خواستگاری هم صرف نظر از اینکه به ازدواج ختم نشود یا نه از طریق معرفی دوستان وآشنایان یا آشنا شدن دختر و پسر در دانشگاه یا محل کار و مواردی مانند این اتفاق می‌افتد.

خواستگاری به هر روشی که انجام شود به معنی درخواست ازدواج مرد از زن برای تشکیل یک زندگی مشترک است که درهمه  جای دنیا و از جمله ایران آداب و رسوم خاصی داشته و معمولا از طرف مرد مطرح می شود.

 اما در ادامه هر دو طرف ماجرا یعنی زن و مرد باید تصمیم بگیرند که حاضرند با یکدیگر زیریک سقف زندگی کنندو سرنوشتی مشترک داشته باشند؟ قبل ازانتخاب همسر که مهمترین بخش شروع یک زندگی موفق و تصمیمی سرنوشت ساز است باید به موارد زیادی توجه کرد و بر اساس آن انتخابی آگاهانه داشت. در این صورت است که می توان به داشتن یک زندگی پایدار امیدوار بود وبه اصطلاح قدیمی ترها "به پای هم پیر شد".

بد نیست بدانید دختر و پسر قبل از اینکه همسر آینده خود را انتخاب کنند باید درباره مشخصات کسی که قرار است یک عمر با او زیر یک سقف بروند خوب فکر کنند و این موضوع را درنظر بگیرند که ازهمسر آینده خود چه انتظاراتی دارند. همچنین هر دو طرف باید به این موضوع توجه کنند که وجد تناسب سنی، تحصیلی، فرهنگی، اعتقادی، اقتصادی، سیاسی و موارد دیگر می تواند تا اندازه بسیار زیادی درتضمین زندگی آینده آنها موثر باشد. در این میان بهتر است که جوانان از تجربیات پدر و مادرها که دراصطلاح " یک پیراهن از آنها بیشتر پاره کرده اند" استفاده کنند.

*محدودیت‌های خواستگاری

 یادتان باشد فقط از زنانی می توان خواستگاری کرد که مانع و محدودیتی برای ازدواج نداشته باشند. درحقیقت خواستگاری یا همان دادن پیشنهاد ازدواج به دیگری در شرایطی است که مانعی قانونی برای ازدواج با او وجود ندارد.

بد نیست بدانید که خواستگاری از چه شخصی مجاز و چه زمانی خواستگاری ممنوع است.

براساس ماده 1034 قانون مدنی "هر زنی را که خالی از موانع نکاح باشد می توان خواستگاری کرد" با دقت دراین ماده قانونی متوجه می شویم که برای خواستگاری ازبرخی زنان موانع و محدودیت‌هایی وجود دارد.

یکی از این محدودیت‌ها خواستگاری از زنانی است که ازدواج با آنها حرام باشد. به عبارت دیگر از کسی که ازدواج با او صحیح نیست نمی توان درخواست ازدواج کرد. مثلا مرد نمی تواند از افرادی که نسبت به آنها محرم است مانند خاله یا عمه خواستگاری کند. او همچنین نمی تواند از خواهر همسر فعلی خود  خواستگاری وبا او ازدواج کند مگر اینکه ازهمسر فعلی خود جدا شود.

*صبر بعد از خداحافظی

وقتی زن با طلاق یا وفات همسر خود را از دست دهد باید احکامی را رعایت کند و مدتی با کسی ازدواج  نکند که این زمان را "عده" می گویند. یعنی زن بعد از مرگ همسر 2 کار باید انجام دهد:

1.نگه داشتن عده: زن بعد از فوت شوهر 4 ماه و 10 روز باید عده نگه دارد.

2.گرفتن حداد: یعنی زنیت خود را ترک کند در تمام مدتی که عده دارد.

*گل یا پوچ قول ازدواج

 سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که ایا خواستگاری و دادن قول برای ازدواج با طرف مقابل باعث ایجاد رابطه زنا شویی می شود و انجام آن برای طرفین الزام آور است؟ به عبارت دیگر آیا طرفین به صرف اینکه به هم قول داده اند که با هم ازدواج کنند مجبور به رعایت آن هستند و نمی توانند آن را به هم بزنند؟

در جواب باید گفت که خواستگاری هیچ تعهدی برای طرفین ایجاد نمی کند، یعنی هر دو آنها به راحتی می توانند از ادامه رفت وآمد با اقدام های بعدی خودداری کنند حتی درمواردی که مرد هم مهریه یا مقداری ازآن را به زن داده باشد.

پس یادتان باشد تا زمانی که زن و مرد به عقد ازدواج هم درنیامده اند هر دوی آنها می توانند از این اقدام منصرف شوند و طرف مقابل نمی تواند دیگری را مجبور به ازدواج با خود کند.

*و اندر احوالات نامزدی

پس ازمرحله خواستگاری در صورتی که زن با پیشنهاد ازدواج مرد موافقت کرد در اصطلاح عرف با هم نامزد می شوند. به عبارت دیگر نامزدی یعنی دو طرف اعلام کنند که آمادگی تشکیل خانواده را دارند و به هم قول دهند که با هم ازدواج کنند. نکته مهم در مورد نامزدی این است که هیچ سندی برای نامزدی تنظیم نمی شود.

*بده بستان هدیه‌ها

معمولا در ابتدای راه زندگی مشترک که همان نامزدی است طرفین برای ابراز علاقه به یکدیگر هدایا و به اصطلاح یادگاری های زیادی به هم می دهند و گاهی هم برای پدر و مادر همدیگر کادو می خرند. این درحالی است است که اگر هر یک از دو طرف به دلایل مختلف از این ازدواج منصرف شود و تصمیم بگیرد که نامزدی را به هم بزند او و طرف مقابل می توانند از همدیگر بخواهند هدیه ها را پس بدهند. در صورتی که عین هدایا به هر دلیل وجود نداشته باشد باید قیمت آن پرداخت شود جز در مواردی که فرد در  نگهداری از وسایل کوتاهی نکرده و از آن مراقبت کافی کرده باشد اما به دلیلی وسیله مورد نظر از بین برود.

البته باید به این موضوع تأکید کرد که اگر اصل هدایا از بین رفته باشد صرفا قیمت آنهایی را می شود درخواست کرد که معمولان نگه داشته می شود اما قیمت هدایای مصرف شدنی مانند لباس و عطر را نمی شود مطالبه کرد.

نکته: اگر نامزدی بر اثر فوت یکی از طرفین بر هم خورد طرف مقابل نمی تواند هدایا را مطالبه کند.

**خسارت هم می‌گیرند

معمولا در دوره نامزدی افراد مبالغی را برای مواردی مانند برگزاری جشن هزینه می کنند؛ یادتان باشد که اگر متحمل هزینه ای برای برگزاری جشن نامزدی شدید درصورت به هم خوردن این موضوع می توانید هزینه موردنظر را از طرف مقابل بگیرید.

نکته: هر یک از طرفین ازدواج می توانند از طرف مقابل بخواهند به پزشک مراجعه کرده و پس از انجام معاینات لازم تصدیق پزشکی درباره سلامت خود ارائه کند تا از سلامت طرف مقابل مطمئن شود قانون گذار گواهی صحت سلامت را به بیماری های مسری که ممکن است به دیگران منتقل شود مانند سفلیس و سل محدود کرده است.