رای شماره 926 هیات عمومی دیوان عدالت اداری،موضوع صلاحیت مرجع رسیدگی به فعالیت اماکن آموزشی
شماره هـ/93/481 12/6/1393
تاریخ دادنامه : 27/5/1393 شماره دادنامه: 962 کلاسه پرونده : 93/481
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی : آقای موسی رحیمی
موضوع شکایت و خواسته : اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری
گردش کار : آقای موسی رحیمی به موجب درخواستی که به شماره 28/711/د41ـ 27/1/1390 ثبت دفتر اندیکاتور هیأت عمومی دیوان عدالت اداری شده اعلام کرده است که:
احتراماً، به این وسیله با اجازه حاصل از ماده 43 قانون دیوان عدالت اداری مصوب 9/3/1385 موضوع تعارض آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری «دادنامه شماره 1338ـ 18/5/1389 موضوع پرونده کلاسه 27/88/2147 صادر شده از شعبه 27 دیوان عدالت اداری و دادنامه شماره 8909970903001447 موضوع پرونده کلاسه 8909980900069504 صادر شده از شعبه 30 دیوان عدالت اداری» را به عرض می‌رساند و استدعا دارد موضوع با قید فوریت «با عنایت به این که مکان موضوع دادنامه اخیر استیجاری بوده و در معرض تخلیه قرار دارد» در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری جهت صدور رأی وحدت رویه مطرح و مورد رسیدگی واقع شود با این توضیح که:
موضوع هر دو دادنامه اماکن آموزشی است و مکان استقرار هر دو موضوع شهرستان رشت است و هر دو مرکز دارای جواز تأسیس از آموزش و پرورش شهرستان رشت است.
2ـ مرجع بدوی صدور رأی در هر دو کمیسیون بند 20 ماده 55 قانون شهرداریها، شهرستان رشت است.
اگر ادعای مزاحمت مطروح از جهت آلاینده‌هایی از قبیل آلودگیهای صوتی، بویی و ... باشد این امر در صلاحیت کمیسیون بند 20 ماده 55 قانون شهرداریها نمی‌باشد و به استناد قوانین مارالذکر موضوع در تولیت محیط زیست بوده و صدور رأی تعطیلی از حیث آلاینده‌های مزبور منحصراً در صلاحیت محاکم عمومی دادگستری است «نه کمیسیون بند 20 ماده 55 قانون شهرداریها» و دادنامه شماره 893ـ 29/9/1383 موضوع پرونده کلاسه 5/81/1204 شعبه پنجم تجدیدنظر دیوان عدالت اداری «از حیث صلاحیتی» مؤید این مطلب است و رأی شماره 1338ـ 18/5/1389 موضوع پرونده کلاسه 27/88/2147 شعبه 27 دیوان عدالت اداری «از حیث آلودگی صوتی و عدم موضوعیت آن در رابطه با اماکن آموزشی و...» مفید مراتب است. ضمن آن که مکان آموزشی مورد نظر هنرستان آموزشی «کامپیوتر» است و اساساً هیچ گونه صدا یا دود یا بویی ندارد و بیش از 11 سال در همین مکان استقرار داشته و به نظر می‌رسد خصومت شخصی موجبات صدور این رأی را در کمیسیون بند 20 ماده 55 قانون شهرداریها فراهم کرده است.
اگر ادعای مزاحمت مطروح از حیث آلاینده‌های بهداشتی و تهدید بهداشت عمومی باشد، با توجه به ماده 668 قانون مجازات اسلامی و تبصره 1 الحاقی آن مصوب 1376 مقوله تهدیدات بهداشتی و... چه از حیث مرجع تشخیص و چه از حیث مرجع شکایت، در صلاحیت اداره بهداشت و حفاظت محیط زیست و... «حسب المورد» است نه در صلاحیت کمیسیون بند 20 و ماده 55 قانون شهرداریها.
کمیسیون بند 20 ماده 55 علی‌الاصول در خصوص اماکن مشمول قانون امور صنفی است «یعنی ناظر به مطلق و عموم مشاغل و اماکن نیست» و برابر تبصره 1 ماده 2 قانون نظام صنفی مصوب 23/2/1359 شورای انقلاب و همچنین تبصره ماده 2 قانون نظام صنفی مصوب 24/12/1382 مجلس شورای اسلامی، مشاغلی که دارای قانون خاص باشد از شمول قانون نظام صنفی خارج شده است و مراکز آموزشی که دارای مرجع صدور، جواز تأسیس، مرجع نظارت و قوانین خاص خود باشد، جزء اصناف به حساب نمی‌آید. یعنی آن مشاغل از هر حیث از جمله از نظر تعطیلی تابع قانون خاص و مراجع مربوط می‌باشند «نه کمیسیون بند 20 ماده 55 قانون شهرداریها» و اساساً پس از صدور پروانه و تأسیس محل اشتغال برابر آیین‌نامه استقرار مدارس غیردولتی در مناطق و محلات مختلف مورخ 10/10/1386 و تصمیم نامه مورخ 9/3/1389 ریاست جمهوری، شهرداری صلاحیت رسیدگی به موضوع مزاحمت شغلی در خصوص مدارس و دبیرستانها و... را ندارد و دادنامه شماره 893 ـ 29/9/1383 موضوع پرونده کلاسه 5/81/1204 شعبه پنجم دادگاه تجدیدنظر دیوان عدالت اداری مؤید این مطلب است.
با مداقه در بند 20 ماده 55 قانون شهرداریها و ملاحظه مصادیق صریح الذکر مانند کارخانه‌ها، گاراژهای عمومی، تعمیرگاهها، دکانها، اصطبل چهارپایان و مراکز دامداری استدراک می‌شود که فلسفه وضعی بند مزبور چه بوده و ذکری از مراکز آموزش در آن نشده است و با توجه به وجود مراکز آموزشی در زمان تصویب بند 20 ماده 55 قانون شهرداریها، بند مذکور ارتباط و مدخلیتی در خصوص مراکز آموزشی ندارد و شعبه 16 دیوان عدالت اداری طی دادنامه شماره 1174ـ 28/5/1381 موضوع پرونده کلاسه 80/16/1426 به مراتب مزبور اشاره و بر همین اساس انشاء رأی کرده است که مخلص رأی مزبور عدم شمول بند 20 ماده 55 بر مراکز آموزشی است به نحوی که رأی کمیسیون بند 20 ماده 55 راجع به مهدکودک را به اعتبار اعلام شماره 1599/6ش ـ 15/5/1375 شورای عالی انقلاب فرهنگی «که اعلام می‌دارد مهد کودک از مراکز آموزشی است و شامل بند 20 ماده 55 قانون شهرداریها نمی‌شود» را ابطال کرده است که به طریق اولی رأی شماره 8909970903001447 شعبه 30 دیوان عدالت اداری را نیز شامل می‌شود. همچنین تدقیق در دادنامه شماره 1147ـ 28/5/1381 شعبه 16 دیوان عالی کشور واقعاً این معنا را افاده می‌کند که در صورت اطلاق کمیسیون بند 20 ماده 55، کلیه دانشگاهها و مدارس و دبیرستانها و... باید تعطیل شوند که در این صورت با توجه به حجم و مساحت و تعداد دانشجویان و دانش آموزان، سنگ روی سنگ باقی نمی‌ماند و اصولاً و اساساً رسیدگی به این گونه امور در شأن شهرداری نیست و جزء خدمات و وظایف شهرداریها نیست لذا استدعای اتخاذ تصمیم شایسته با قید فوریت را دارد.
گردش کار پرونده‌ها و مشروح آراء به قرار زیر است:
الف : شعبه سی‌ام دیوان عدالت‌اداری در رسیدگی به پرونده شماره 8909980900069504 با موضوع دادخواست آقای موسی رحیمی به طرفیت شهرداری رشت و به خواسته نقض رأی کمیسیون بند 20 ماده 55 قانون شهرداریها، به موجب دادنامه شماره 8909970903001447 ـ 30/11/1389، مفاداً به شرح آینده به صدور رأی مبادرت کرده است:
در خصوص شکایت آقای موسی رحیمی مدیر هنرستان پسرانه فرهنگیان رشت علیه شهرداری رشت مبنی بر نقض رأی مورخ 17/6/1389 کمیسیون بند 20 ماده 55 قانون شهرداریها که به موجب آن رأی به تعطیلی هنرستان غیر انتفاعی پسرانه فرهنگیان رشت داده شده است با صرف نظر از این که شاکی دلیل مالکیت ارائه نکرده است مع‌الوصف چون کاربری ملک، مسکونی و در کوچه بن بست واقع و مورد شکایت ساکنان و اهالی واقع شده است و با توجه به مفاد دادخواست و ملاحظه پاسخ شماره 25978ـ 18/11/1389، مشتکی‌عنه و با عنایت به این که شاکی ایراد و اعتراض مؤثر و موجهی که اساس رأی را متزلزل و مخدوش و در نتیجه موجبات نقض آن را فراهم کند ارائه نکرده است و نسـبت به دعـاوی مطروح دلیلی ابراز نکرده و از نظر شـکلی نیز ایـراد و اشکـالی به رأی وارد نیست و استناد شاکی به دادنامه شماره 1174ـ 28/5/1381 شعبه 16 دیوان عدالت اداری در مورد مهد کودک علاوه بر این که قطعیت آن محرز نیست منصرف از مانحن‌فیه است و چون در نحوه رسیدگی و رعایت تشریفات، تخلفی از مقررات مشهود و ملحوظ نیست و شکایت به کیفیت مذکور وارد نیست. علی هذا به رد شکایت حکم صادر و اعلام می‌شود. رأی دیوان قطعی است.
ب: شعبه بیسـت و هفتم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 27/88/2147 با موضوع دادخواست خانم فرشته میرقشینی و غیره به طرفیت شهرداری رشت و به خواسته نقض رأی کمیسیون بند 20 ماده 55 قانون شهرداریها، به موجب دادنامه شماره 1338ـ 18/5/1389، مفاداً به شرح آینده به صدور رأی مبادرت کرده است:
در خصوص شکایت خانمها فرشته میرقشینی و منیژه انصارنیا به طرفیت شهرداری رشت، به خواسته نقض رأی مورخ 14/5/1388 با توجه به محتویات پرونده و لایحه طرف شکایت که به شماره 98ـ 17/1/1389 ثبت دفتر لوایح این شعبه شده است و با ملاحظه و مداقه در پرونده استنادی خوانده و با عنایت به این که از نظر سمت اشکالی وجود ندارد زیرا در جدول برگ دادخواست اسامی هر دو شاکی ذکر شده است اگر چه ذاتاً و مورد خطاب شهرداری خانم منیژه انصارنیا باشد اما در خصوص رأی کمیسیون اولاً: سمت اعضای کمیسیون در رأی مشخص نشده است تبیین نشده که چه کسانی امضا کرده‌اند. ثانیاً: دبیرستان و دایر کردن دبیرستان از شغلهای مزاحم نیست. آلودگی صوتی و سر و صدا در هنگام تردد خودروها و جا به جایی سرویسها در مانحن‌فیه مصداق ندارد و آلودگی صوتی مصداق دیگری دارد و مدرسه در عرف شهری نیاز به پارکینگ ندارد و ذاتاً طبق شهرسازی مدرسه بایستی در داخل شهر باشد نه در خارج شهر، بنابراین دعوای مطروح را وارد تشخیص و به استناد مواد 7 و 14 قانون دیوان عدالت اداری رأی معترضٌ‌عنه نقض و مقرر می‌دارد کمیسیون همعرض با در نظر گرفتن مراتب فوق‌الاشعار وفق مقررات قانونی مجدداً به موضوع رسیدگی نماید. رأی دیوان قطعی است.
ج: شعبه شانزدهم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 80/16/1426 باموضوع دادخواست خانم زهرا بردام به وکالت آقای حمیدرضا بقایی رودسری به طرفیت شهرداری رشـت و به خواسته نقـض رأی کمیسیون بند 20 ماده 55 قانون شهرداریها، به موجب دادنامه شماره 1174ـ 28/5/1381، مفاداً به شرح آینده به صدور رأی مبادرت کرده است:
شـاکی حسب دادخواسـت خود تقاضای صدور دستور موقت و ابطال رأی کمیسیون بند 20 ماده 55 قانون شهرداریها به طرفیت شهرداری رشت کرده است که در خصوص دستور موقت اتخاذ تصمیم شده دیگر محلی برای اظهار نظر در خصوص آن وجود ندارد. لکن در مورد خواسته دیگر با توجه به مجموع محتویات پرونده و با عنایت به متن ماده 55 (بند 20) قانون شهرداریها که صراحتاً جلوگیری از ایجاد و تأسیس کلیه اماکن که به نحوی از انحاء موجب بروز مزاحمت برای ساکنان یا مخالف اصول بهداشت در شهرهاست از قبیل کارخانه ها، کارگاهها، گاراژهای عمومی و تعمیرگاهها و دکانها و اصطبل چهارپایان و مراکز دامداری توسط شهرداریها بیان می‌کند و مهد کودک از مصادیق هیچ کدام از موارد احصاء شده در بند 20 ماده 55 قانون شهرداریها نیست، بلکه حسب اعلام شماره 1599/دش ـ 15/5/1375 شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان مراکز آموزشی و فرهنگی محسوب شده است و اصولاً شهرداریها صلاحیت رسیدگی و اظهارنظر در این گونه موارد را ندارند و اگر بنا باشد مهد کودکی تعطیل یا به مکان دیگر منتقل شود و از مصادیق بند 20 ماده 55 محسوب شود باید کلیه دانشگاهها و مدارس از ابتدایی گرفته تا مقاطع راهنمایی و دبیرستانها تعطیل شود آن هم به طریق اولی چون حجم و مساحت و تعداد دانشجویان و دانش‌آموزان در آنها بیشتر است و حال آن که چنین نیست و نباید هم باشد. بنابراین خواسته خواهان را ثابت و صحیح تشخیص و ضمن وارد دانستن شکایت به ابطال رأی کمیسیون بند 20 ماده 55 قانون شهرداریها (شهرداری رشت) حکم صادر و اعلام می دارد. رأی دیوان قطعی است.
د: به موجب تجدیدنظر خواهی شهرداری رشت شعبه پنجم تجدیدنظر دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره ت5/81/1204 به موجب دادنامه شماره 893 ـ 29/9/1383 به شرح آینده مبادرت به صدور رأی کرده است:
حسب محتویات پرونده نظر به این که مطابق ماده 15 قانون نظام صنفی مصوب سال 1359 و اصلاحیه آن در تاریخ 31/2/1368 صدور پروانه و تأسیس هر نوع محل اشتغال مستلزم استعلام صنف مربوط از شهرداری و سازمانهای مربوط است و به موجب بند 20 ماده 55 قانون شهرداریها پس از صدور پروانه و تأسیس محل اشتغال موضوع پروانه شهرداری صلاحیت رسیدگی به مزاحمت اشتغال مربوط به پروانه صادر شده را ندارد و با این وصف پس از صدور پروانه مهدکودک تجدیدنظر خوانده، هر نوع ادعای مزاحمت نسبت به آن قابل طرح در کمیسیون پیش بینی شده در ماده مذکور نیست و مدعیان می‌توانند در محل دادگستری محل اقامه دعوا کنند. لذا ضمن رد تجدیدنظرخواهی مطروح دادنامه شماره 1174ـ 28/5/1381 صادر شده از شعبه دیوان عدالت اداری را با استدلال فوق‌الذکر تأیید و ابرام می‌کند. رأی دیوان قطعی است.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ یاد شده با حضور رؤسا، مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشـکیل شد. پس از بحث و بررسی، با اکثـریت آراء به شرح آینده به صدور رأی مبادرت می‌کند.
رأی هیأت عمومی
اولاً: تعارض در آراء محرز است.
ثانیاً: مطابق بند 20 ماده 55 قانون شهرداری اصلاحی سال 1345، شهرداری موظف شده است از ایجاد و تأسیس کلیه اماکن که به نحوی از انحاء موجب بروز مزاحمت برای ساکنان یا مخالف اصول بهداشتی در شهر است جلوگیری کند و هرگاه تأسیسات اماکن موضوع این بند از قانون، قبل از تصویب قانون به وجود آمده باشد آنها را تعطیل کند و اگر لازم شود آنها را به خارج از شهر انتقال دهد. با توجه به مراتب، کمیسیون موضوع این حکم قـانونی، در رسیدگی به پرونده مـوضوع تعارض آراء فـعلی که مـربوط به فعالیت مدارس غیرانتفاعی است که بعد از تصویب قانون شهرداری تأسیس شده‌اند صالح به رسیدگی نبوده است و علاوه بر این، با توجه به این که مصادیق اماکن و مشاغلی که موجب بروز مزاحمت و سر و صدا برای ساکنان باشد یا مخالف اصول بهداشتی است در بند 20 ماده 55 قانون شهرداری به صورت تمثیل بیان شده است و از بیان آنها فعالیت مدارس به عنوان فعالیتهای مذکور به ذهن متبادر نمی‌شود، بنابراین رأی شعبه 27 دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه 1338ـ 18/5/1389 که فعالیت مدرسه را به عنوان مزاحمت استنباط نکرده و رأی کمیسیون بند 20 ماده 55 را ابطال کرده است صحیح و موافق مقررات تشخیص می‌شود. این رأی به استناد بند 2 ماده 12 و ماده 89 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم‌الاتباع است.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدجعفر منتظری
منبع : روزنامه رسمی
دیدگاه خودتان را ارسال کنید