سرقت عبارت از ربودن مال متعلق به دیگری است در قانون مجازات اسلامی، سرقت به دو نوع حدی و تعزیری تقسیم می‌شود
سرقت عبارت از ربودن مال متعلق به دیگری است. در قانون مجازات اسلامی، سرقت به دو نوع حدی و تعزیری تقسیم می‌شود.
سرقت حدی نوعی از سرقت است که ویژگی‌ها، ضوابط و مجازات آن را قرآن و روایات فقهی ما مشخص کرده‌اند و برای تحقق آن لازم است ۱۴ شرط به‌طور توأم وجود داشته باشد (ماده ۲۶۸ قانون مجازات اسلامی) که مجازات چنین سرقتی برای بار اول عبارت از قطع چهار انگشت دست راست سارق است (ماده ۲۷۸ قانون مجازات اسلامی). اگر حتی یکی از شروط چهارده‌گانه وجود نداشته باشد، سرقت از نوع حدی نبوده و امکان اجرای مجازات قطع دست وجود ندارد.
در این حالت، سرقت از نوع تعزیری است و مجازات آن بسته به نوع سرقت، متفاوت خواهد بود.
سرقت دارای ۵ شرط
اولین و شدیدترین نوع سرقت از حیث مجازات، پس از سرقت حدی عبارت است از سرقتی که در ماده ۶۵۱ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ به آن اشاره شده است. مطابق این ماده هرگاه سرقت جامع شرایط سرقت حدی نباشد، ولی دارای تمام ۵ شرط ذیل باشد، مرتکب به تحمل حبس از ۵ تا ۲۰ سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌شود:
الف) سرقت در شب واقع شده باشد (منظور از شب، بازه زمانی غروب آفتاب تا طلوع خورشید است. یعنی زمانی که هوا تاریک است)
ب) سارقین دو نفر یا بیشتر باشند.
ج) یک یا چند نفر از آنان حامل سلاح ظاهر یا مخفی باشند (خواه از سلاح خود در عملیات سرقت استفاده کرده باشند، خواه نه. و خواه سلاح‌شان فشنگ داشته باشد یا نه. البته سلاح باید واقعی و غیرتقلبی باشد).
د) سارق یا سارقان از دیوار بالا رفته یا حرز (یعنی مکانی که مال دزدیده‌شده معمولاً در آنجا نگهداری می‌شود) را شکسته یا کلید ساختگی به کار برده یا اینکه عنوان یا لباس مستخدم دولت را اختیار کرده یا برخلاف حقیقت خود را مأمور دولت قلمداد کرده یا در جایی که محل سکنا یا مهیا برای سکنا یا توابع آن است، سرقت کرده باشند.
هـ) در ضمنِ سرقت، کسی را آزار یا تهدید کرده باشند.
طبق تبصره این ماده، منظور از سلاح عبارت است از انواع اسلحه گرم از قبیل تفنگ و نارنجک؛ انواع اسلحه سرد از قبیل قمه، شمشیر، کارد، چاقو و پنجه بوکس؛ انواع اسلحه سرد جنگی از قبیل کاردهای سنگری متداول در نیروهای مسلح یا مشابه آنها و سرنیزه‌های قابل نصب بر روی تفنگ و انواع اسلحه شکاری شامل تفنگ‌های ساچمه‌زنی، تفنگ‌های مخصوص بی‌هوش‌کردن جانداران و تفنگ‌های ویژه شکار حیوانات آبزی.
بنابراین، اشیا و وسایلی مانند چوب‌دستی، قلوه‌سنگ، اسید، سرنگ، اسپری فلفل و نظایر آنها عرفاً سلاح محسوب نمی‌شوند.
سرقت مسلحانه گروهی و شبانه (سرقت دارای ۳ شرط(مطابق ماده ۶۵۴ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی، هرگاه سرقت در شب واقع شده باشد و سارقین دو نفر یا بیشتر باشند و لااقل یک نفر از آنان حامل سلاح ظاهر یا مخفی باشد، مجازات مرتکب یا مرتکبان، حبس از ۵ تا ۱۵سال و شلاق تا ۷۴ ضربه است.
نکاتی که در خصوص سلاح در توضیح سرقت نوع قبل گفته شد، در اینجا نیز وجود دارد؛ به علاوه آن که اگر سارق خود را به سلاحی که در محل مورد سرقت وجود دارد، مسلح کند، باز هم سرقت، مسلحانه خواهد بود.
سرقت صرفاً مسلحانه یا صرفاً همراه با آزار (سرقت دارای یک شرط)
مطابق ماده ۶۵۲ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵، هرگاه سرقت، همراه آزار باشد یا سارق، مسلح باشد به حبس از ۳ ماه تا ۱۰ سال و شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم می‌شود و اگر جراحتی نیز واقع شده باشد، علاوه بر مجازات وارد کردن جراحت، به حداکثر حبس و شلاق مذکور در این ماده محکوم می‌شود.
شدت آزار در تحقق این نوع سرقت مهم نیست. از طرفی تهدید کردن صاحب مال به هر وسیله‌ای نیز نوعی آزار روحی وی تلقی می‌شود و سرقت را به سرقت همراه با آزار تبدیل می‌کند.
علاوه بر این، لازم نیست آزار یا تهدید فقط نسبت به صاحب مال باشد، بلکه اگر سارق فرزند یا همسر یا مستخدم صاحب مال را نیز مورد آزار یا تهدید قرار دهد، سرقت وی از نوع سرقت توأم با آزار خواهد بود.
همچنین، آزار رساندن یا تهدید کردن توسط یکی از سارقین، ظاهراً سرقت کل افراد شرکت‌کننده در سرقت را سرقت همراه آزار می‌کند؛ اما ملاک همراه آزار بودن سرقت، از زمانی است که عملیات سرقت شروع می‌شود تا زمانی که سرقت خاتمه می‌یابد و آزار پس از سرقت، مشمول این ماده نیست.
نکته دیگر این که اگر سارق از طرف یکی از افراد حاضر در محل مورد حمله و ضرب و شتم قرار گیرد و برای دفاع از جان خود، به کسی صدمه و آزاری برساند، این سرقت، سرقت همراه آزار نخواهد بود.
راهزنی
راهزنی یا به اصطلاح قطع طریق، نوع خاصی از سرقت است که در آن سارقان معمولاً بیش از یک نفر بوده و در کمین نشستهاند تا فردی از مکان مورد نظر آنها عبور کند؛ سپس جلوی وی را گرفته و با تهدید و خشونت، مالی را از وی طلب می‌کنند.
مطابق ماده ۶۵۳ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵، هرکس در راه‌ها و شوارع به نحوی از انحا مرتکب راهزنی شود، به ۳ تا ۱۵ سال حبس و شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم می‌شود.
۵٫کیف‌زنی یا جیب‌بری
در این نوع از سرقت، مالی که دزدیده می‌شود، همراه قربانی است. سارق، در لحظه‌ای که قربانی توجه کافی ندارد، مالی را به‌طور مخفیانه از جیب یا کیف وی می‌رباید.
این نوع از سرقت در اتوبوس‌ها، متروها و مکان‌های شلوغ، بسیار شایع بوده و مجازات آن بنا به ماده ۶۵۷ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵، حبس از یک تا ۵ سال و شلاق تا ۷۴ ضربه خواهد بود.
سرقت از محل تصادف یا مناطق حادثه‌زده
با توجه به اهمیت خدمت‌رسانی به مناطق حادثه‌دیده و بررسی صحنه تصادف، مجازات دزدی در چنین مواردی که شایع هم هست، از دزدی ساده در سایر محل‌ها بیشتر است.
طبق ماده ۶۵۸ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵، هرگاه سرقت در مناطق سیلزده یا زلزله‌زده یا جنگی یا آتش‌سوزی (و هر منطقه‌ای که بلای طبیعی یا انسانی دشواری را تجربه می‌کند) یا در محل تصادف رانندگی صورت پذیرد و دارای شرایط سرقت حدی نباشد، مرتکب به مجازات حبس از یک تا ۵ سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌شود.
سرقت دارای یک شرط خاص
به گزارش مهداد، بر اساس ماده ۶۵۶ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵، در صورتی که سرقت دارای شرایط چهارده‌گانه سرقت حدّی نبوده و دارای یکی از شرایط زیر باشد، مرتکب به حبس از ۶ ماه تا ۳ سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌شود:
سرقت در جایی که محل سکونت یا مهیا برای سکونت یا در توابع آن یا در محل‌های عمومی از قبیل مسج
